روز جهاني محيط زيست كه خاستگاه آن تصويب «بيانيه استکهلم» در سال ۱۹۷۲ ميلادی است، يادآورنده يکی از مهمترين نقش‌های انسان بر روی کره زمين يعنی پاسداری از تنوع زيستی و محيط زيست است. از آنجایی که بدون آب و هوا، تنوع گياهی و حيوانی، ادامه زندگی ميسر نمی‌باشد، می‌بايست با همه توان در حفظ چرخه‌های زيست بومی و گونه‌های طبيعی درون آن‌ها کوشا باشيم. اين امر نه تنها شامل موجودات زنده بلکه شامل پشتيبانی از محيط بی‌جان طبيعی، همچون فضا، کوه‌ها، درياها، تالاب‌ها، غارها و حتی محيط بی‌جان غيرطبيعی ساخته دست بشر نيز می‌باشد.
در دهه‌های اخير شاهد رويدادهايی چون پاک تراشی جنگل‌ها، کوه خواری‌ها، خشکاندن بستر رودها، جويبارها و تالاب‌ها، سوزاندن نيزارها و کشتزارها، نابودسازی حريم دريا و صحرا، فرسايش خاک، فرونشست دشت‌ها، احداث سدهای غيرتخصصی ويرانگر، رهاسازی فاضلاب‌ها در رودها و درياها، انباشت پسماندهای خشک و تر در جنگل‌ها، آزمايش‌های هسته‌ای و شيميايی و آلودگی مرتبط به آن‌ها و پسماندهايشان و… بوده‌ایم، که نمايانگر افزايش بحران‌های محيط زيستی است. اين رويدادها تبعاتی چون تغييرات اقليمی و چالش‌های جدی آن را بدنبال داشته و دارد که توجه به آن‌ها بسیار قابل تامل است. مهمترين سند در خصوص تغييرات آب و هوایی که با مسئوليت مشترک و نيز جداگانه کشورها در راستای کاهش توليد گازهای گلخانه‌ای چون متان، دی اکسيد و مونوکسيد کربن، ساختن حفره‌های برون بر اين گازها از جو اتمسفر که همگی به نوعی تهديدی جدی برای زمين است، در صنعتی‌ترين کشور جهان (نيويورک ۱۹۹۲) به تصويب رسيده است.
به استناد «برنامه کار قرن ۲۱»، کليه کشورها بايد در بالاترين سطح برنامه‌ريزی عملی در زمينه توسعه و حفظ محيط زيست همکاری کنند تا با ياری يکدیگر، جلوی ويرانی و نابودی تدريجی اکوسيستم‌ها را بگيرند؛ و همچنین با نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی، فقر و بی‌سوادی و فقدان بهداشت که به صورت مستقيم و غيرمستقيم فشار فزاينده مخربی بر کره زمين می‌گذارند، مبارزه کنند. يکی از مهمترين دغدغه‌های «نسل سوم حقوق بشر»، «حق توسعه» بوده است که از ارتباط و پيوند مفهومی آن و «حفاظت از محيط زيست»، مفهوم «توسعه پايدار» زاده شده است. بر پايه «بند يک ماده يکم اعلامیه ۱۹۸۶ سازمان ملل متحد»، نسل سوم حقوق بشر از شرايط مدنی و اجتماعی فراتر رفته و محيط زيست، توسعه و ساير بخش‌های الهام‌‌بخش «حقوق نرم» را نيز شامل می‌شود.
همچنین به استناد «اصل نخست بيانيه ريو ۱۹۹۲»، انسان‌ها موضوع اصلی هرگونه توسعه‌اند و برخورداری از توانایی‌های جسمی و روحی جزو حقوق آن‌ها در انطباق با طبيعت است و بديهی است که تحقق «توسعه» نمی‌بايست به محيط زيست جاندار و بی‌جان زيان برساند؛ که خوشبختانه در اين راستا نیز، تاکنون شاهد فعاليت‌های گوناگونی مانند:
سازمان صلح طاهری، ضمن گرامی داشت اين روز، خواستار جامعه‌ای است که در آن نه تنها حقوق قانونی و بشر دوستانه دارای جايگاه عالی خود باشد، بلکه حقوق طبيعی انواع موجودات نيز پاس داشته شود. اين سازمان با يادآوری اصل بيست و پنجم اعلامیه ريو، «صلح»، «توسعه» و «حفاظت از محيط زيست» را به يکديگر وابسته و جدايی ناپذیر می‌داند و گسترش صلح جهانی با حفظ محیط زیست و دفاع از حقوق بشر به نحوی هم‌راستا می‌باشد و این اهداف لازم است در کنار یکدیگر و تواماً پیگیری شود.
آب یک ماده حیات‌بخش برای زندگی جانداران روی زمین است که برخی از موجودات زنده در آن زیسته و برخی دیگر آن را می‌نوشند. گیاهان، حیوانات و انسان‌ها برای ادامه حیات خود به آبی تقریباً خالص نیازمند هستند. عموما آلودگی آب شامل فرآیندی است که طی آن خصوصیات کیفی آب در اثر فعالیت‌های متنوع انسان به منظور تهیه؛ غذا، آب، مسکن، حمل و نقل و به‌طور کلی افزایش تولیدات صنعتی تغییر یافته و باعث ازدیاد فضولات انسانی و صنعتی و در نتیجه آلودگی محیط زیست شده است.
حق دسترسی به آب سالم و محیط زیست پاکیزه، بخشی از حقوق اولیه انسان‌ها و جانداران بر روی کره خاکی می‌باشد که تامین این حقوق با حفاظت و پاسداری از منابع زیست محیطی به عهده دولت‌ها گذاشته شده است. آنچه شواهد امر نشان می‌دهد این است که موضوع حقوق زیست محیطی موجودات زنده بر روی کره خاکی در دراز مدت رنگ باخته و اینک با اهرم‌های فشار حمایت از محیط زیست و حقوق بشری از رشد بی‌رویه‌ی آلودگی آب‌ها جلوگیری نموده و پیگیری عوامل آلاینده، کانون توجه مجامع بین‌المللی صلح و عدالت گستر قرار بگیرد.
تاریخ نشان داده که جوامع توسعه نیافته به دلیل عدم مدیریت صحیح، همواره متحمل بیشترین کاستی‌ها و عدم حق بهره‌برداری کافی از منابع زیست محیطی بوده‌اند.
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که امروزه آلودگی آب‌های سطحی و سفره‌های آب زیرزمینی به دلیل نفوذ فاضلاب‌های صنعتی و انسانی تبدیل به یکی از اساسی‌ترین معضلات جهان شده و تامین آب سالم به زودی یکی از اصلی‌ترین چالش‌های جهان می‌شود.
آب یکی از مهمترین و بنیادی‌ترین عوامل حیات موجودات زنده است از این نظر، جلوگیری از آلودگی آب نیز به همان نسبت مهم و مورد توجه است.
خاک بستری است که بقای میلیون‌ها انسان و موجودات زنده بدان وابسته است و نقش عمده‌ای در تامین غذایی آن‌ها دارد. از دیدگاه جهانی خاک سومین جزء عمده محیط زیست تلقی می‌شود.
براساس آمارها یک سوم خاک‌های جهان در حال حاضر بر اثر آلودگی تخریب شده‌اند، از نظر علمی هرگونه تغییر در ویژگی خاک به‌طوری که استفاده از آن ناممکن باشد آلودگی خاک نامیده می‌شود، خاک قابلیت بالایی برای فیلتر کردن و کاهش اثرات مخرب و منفی آلودگی‌ها دارد اما این توانایی محدود است و بیشتر آلاینده‌هایی که بر اثر فعالیت‌های انسانی به وجود می‌آیند از جمله: کشاورزی ناپایدار، فعالیت صنایع و معادن، دفع نامناسب پسماندهای شهری و صنعتی و شیوه‌های دیگر ناسازگار، تهدیدی بزرگ برای حذف قابلیت پالایش خاک محسوب شده و می‌تواند آسیبی جدی به ساختار سالم آن و محیط زیست، وارد می‌نماید.
آلاینده‌ها از راه‌های مختلفی وارد خاک‌ها می‌شود که یکی از آن‌ها به کارگیری بیش از حد کودها و سموم شیمیایی برای دفع آفت‌ها در زمین‌های کشاورزی است، فضولات آلی اعم از خانگی، صنعتی و یا روستایی و افزایش فلزات سنگین خاک نیز یکی دیگر از راه‌های آلوده شدن خاک به‌شمار می‌رود. آلودگی آب‌های روان و ذرات معلق در هوا هم از عوامل آلودگی خاک بشمار می‌آیند.
آلایش خاک، حقیقتی نامرئی است که خطر آن در همه دنیا احساس شده است، حتی آبی که می‌نوشیم و هوایی که تنفس می‌کنیم از آن تأثیر می‌پذیرد. آلودگی و تخریب خاک بر امنیت غذایی بشر به شدت تاثیرگذار است.
با توجه به محدود بودن منابع خاک و آب‌های زیر زمینی، این موضوع یکی از مهمترین معضلات زیست محیطی جهان است که در صورت عدم پالایش، آلاینده‌های موجود تجزیه نشده و بتدریج در عمق آن نیز نفوذ می‌کند و باعث آلودگی سفره‌های آب زیر زمینی می‌شود و بدین‌سان، اکوسیستم بخشی از سرمایه اندوخته خود را که از گذشته برایش به ارمغان مانده از دست خواهد داد.
در این راستا تباهی خاک به معنای کاهش کیفیت خاک بوسیله عوامل انسانی است که به‌طور قطع، جبران آن نیاز به هزینه‌های سنگین مالی و زمانی دارد و شاید بشر هرگز نتواند این نقیصه را جبران نموده و آن را به حالت قبل برگرداند. دسترسی به محیط زیست سالم، حق همه مردم جهان است و نباید با نقض حقوق فرآیندی محیط زیست سالم، امکان مشارکت از انسان‌ها سلب شود. در نتیجه برای تامین این حقوق نیاز به سیستم‌هایی است که در نهایت شفافیت و عدالت، اصل مشارکت را به عنون ارکان نظام ادرای و حکمرانی خود ارج نهاده تا با رویکردی صلح آمیز در جهت بقای حیات خاک مبادرت نمایند.
به عبارتی، «مراقبت کردن از سیاره زمین با حفظ خاک شروع می‌شود».
هوا یکی از عناصر مهم و ضروری برای ادامه حیات انسان است و اگر چه در سطح زمین به فراوانی موجود و قابل دسترس است؛ اما حاوی مقدار زیادی ناخالصی است.
آلودگی هوا یکی از بزرگترین معضلات محیط زیست در جهان است که سلامت موجودات زنده را تهدید می‌کند. مواد جامد، مایع یا گاز که از منابع طبیعی یا در نتیجه فعالیت‌های انسان در هوا آزاد می‌شوند به سلامت انسان، جانوران، گیاهان و تعادل اکوسیستم‌ها آسیب می‌رسانند.
در دهه‌های اخیر، مسائل زیست محیطی بعد جهانی یافته است و جوامع را نیز با چالش‌های متعددی مانند مصرف انرژی بالا و غیر مؤثر، نابودی منابع طبیعی و آلودگی آب، هوا و خاک روبه‌رو کرده است.
تعریف علمی آلودگی محیط زیست عبارت است از: هرگونه تغییر در ویژگی‌های اجزای مختلف محیطی به‌طوریکه استفاده پیشین از آن ناممکن گردیده و به‌طور مستقیم و غیرمستقیم منافع و حیات موجود زنده را به مخاطره می‌اندازد.
با توجه به روند افزایش جمعیت و صنعتی شدن بسیاری از شهرها، موضوع آلودگی، به یکی از بزرگترین معضلات زیست محیطی تبدیل شده است.
امروزه ورود ریزگردها به فضای شهری نیز یکی از عوامل اصلی تهدید سلامتی انسان‌ها و موجودات زنده به‌شمار می‌رود. سازمان جهانی بهداشت، آلودگی هوای داخل ساختمان را بزرگترین خطر بهداشت محیطی در جهان نامیده است.
کوچک شدن تدریجی جهان و افزایش جمعیت جهانی و افزوده شدن تعامل‌ها موجب به‌روز مسایل مشترک و گره خوردن سرنوشت انسان‌های معاصر به یکدیگر شده است. این امر باعث گردیده تا از حجم و اهمیت مسائل فردی، محلی و ملی به نفع مسائل جمعی و جهانی کاسته شود و نگاه بشریت عطف به تهدیدهای آشکار همگانی باشد. در این رابطه برای دفع خطراتی که از طریق آلاینده‌ها محیط زیست را تهدید می‌کند، نیاز به برنامه‌ای مبتنی بر منافع مشترک جهانی و تحقق مدیریت پایدار در تمام ابعاد محیطی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی می‌باشد که از طریق اتحادی همه جانبه در راستای توسعه صلحی جهانی امکان‌پذیر می‌باشد.
سازمان صلح طاهری از تمامی نهادها و سازمان‌های بین‌المللی زیست محیطی دعوت به عمل می‌آورد تا به منظور بالا بردن سطح آگاهی و دانش ملل برای مشارکت تمام انسان‌ها برای حفظ سلامت آب، خاک، هوا این عناصر ارزشمند هستی، نهایت توان خود را بکار گرفته تا با رویکردی جهان وطنی (Interuniversalism) حفاظت محیط زیست در فضایی صلح‌آمیز شکل بگیرد.
